نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• منا فریدی خورشیدی

استادیار دانشگاه امام صادق علیه السلام- پردیس خواهران

چکیده

مسأله شر و حل آن از دیرباز مورد توجه اندیشمندان مکاتب و نحله‌های گوناگون بوده است چرا که شر، بر حوزه اعتقادات دینی خلل وارد کرده و باورهای دینی را مورد هجمه قرار می‌دهد. قرآن کریم نیز در آیاتی چند، به مسأله شر پرداخته است. مسأله شر در جهان‌بینی قرآنی با نگاه دین‌پژوهان تفاوت دارد. متکلمین ضمن وجودی دانستن شر، درصدد ارائه راه حل برای این مسأله برآمدند و با بیان انقسامات شرور، برای هر قسم راه حلی بیان نموده‌اند. نقطه اشتراک نگاه کلامی و نگاه قرآنی آنجاست که برخی متکلمین امامیه، حکمت شرور را آزمایش دانسته‌اند. اما با این حال نگاه قرآنی با نگاه متکلمین دارای افتراقاتی است. روش قرآن کریم در پردازش مسأله شر به گونه‌ای است که از بروز اشکالات رایج در نگاه بشری اساساً جلوگیری می‌کند. در نگاه قرآنی، میان شر و ناملایمات، رابطه تساوی برقرار نیست. خداوند در قرآن کریم به لزوم بازتعریف مفهوم شر اشاره می‌نماید به طوری که ضروری است، مفهوم شر از بند ملاک انسان وار انگارانه رهایی یابد. ملاک شر بودن امور آن نیست که منافی طبع انسانی باشد؛ بلکه جهت تشخیص شر و خیر امور باید به عاقبت عمل توجه نموده و خط سیر عمل از زمان انجام فعل تا حصول نتیجه را بررسی نمود. قرآن کریم با محصور دانستن انسان در زندگی دنیوی مقابله نموده‌ است و ملاک شر بودن عمل را «عاقبت» عمل در دنیای «باقی» می‌داند. چرا که حکمت الهی از آفرینش انسان متنعم شدن در این دنیای فانی و التذاذ از نعمات دنیوی نیست.

کلیدواژه‌ها

• شر
• مسأله شر
• کلام اسلامی
• قرآن کریم
• ابتلا
• انسان

عنوان مقاله [English]

تفاوت روش حل مسأله شر در قرآن کریم و کلام اسلامی

نویسنده [English]

• Mona Faridikhorshidi

...Assistant Professor of Islamic Philosophy and Theology at Imam Sadiq University - Women's Campus.

چکیده [English]

مسأله شر و حل آن از دیرباز مورد توجه اندیشمندان مکاتب و نحله‌های گوناگون بوده است چرا که شر، بر حوزه اعتقادات دینی خلل وارد کرده و باورهای دینی را مورد هجمه قرار می‌دهد. قرآن کریم نیز در آیاتی چند، به مسأله شر پرداخته است. مسأله شر در جهان‌بینی قرآنی با نگاه دین‌پژوهان تفاوت دارد. متکلمین ضمن وجودی دانستن شر، درصدد ارائه راه حل برای این مسأله برآمدند و با بیان انقسامات شرور، برای هر قسم راه حلی بیان نموده‌اند. نقطه اشتراک نگاه کلامی و نگاه قرآنی آنجاست که برخی متکلمین امامیه، حکمت شرور را آزمایش دانسته‌اند. اما با این حال نگاه قرآنی با نگاه متکلمین دارای افتراقاتی است. روش قرآن کریم در پردازش مسأله شر به گونه‌ای است که از بروز اشکالات رایج در نگاه بشری اساساً جلوگیری می‌کند. در نگاه قرآنی، میان شر و ناملایمات، رابطه تساوی برقرار نیست. خداوند در قرآن کریم به لزوم بازتعریف مفهوم شر اشاره می‌نماید به طوری که ضروری است، مفهوم شر از بند ملاک انسان وار انگارانه رهایی یابد. ملاک شر بودن امور آن نیست که منافی طبع انسانی باشد؛ بلکه جهت تشخیص شر و خیر امور باید به عاقبت عمل توجه نموده و خط سیر عمل از زمان انجام فعل تا حصول نتیجه را بررسی نمود. قرآن کریم با محصور دانستن انسان در زندگی دنیوی مقابله نموده‌ است و ملاک شر بودن عمل را «عاقبت» عمل در دنیای «باقی» می‌داند. چرا که حکمت الهی از آفرینش انسان متنعم شدن در این دنیای فانی و التذاذ از نعمات دنیوی نیست.

کلیدواژه‌ها [English]

• شر
• مسأله شر
• کلام اسلامی
• قرآن کریم
• ابتلا
• انسان