تبیین دیدگاه‌های کلامی امامیه و زیدیه در مسأله صفات خبری، حکم مرتکب کبیره و امامت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرس جامعه الزهرا (س)

10.22034/kalam.2022.342

چکیده

فرقه امامیه و زیدیه دو فرقه شیعی­اند که در برخی مسائل کلامی مانند صفات خبری، حکم مرتکب کبیره و امامت اختلاف نظر دارند. تحلیل دیدگاه­های دو فرقه در این مسائل به دلیل تأثیر در تبیین آموزه­های دینی، اهمیت دارد. یافته­های پژوهش که با پردازش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای و نرم افزاری به دست آمد این است که امامیه بر خلاف برخی از متکلمان زیدیه، صفات خبری را تأویل می­بردند؛ امامیه مرتکب کبیره را مؤمن فاسق و غیرخالد در جهنم و زیدیه او را فاسق و خالد در جهنم می­دانند؛ در اغراض امامت، امامیه قائل به اغراض علمی و عملی و زیدیه صرفا قائل به اغراض عملی هستند؛ امامیه ویژگی­های امام را عصمت، افضلیت و دارا بودن علم لدنی می­دانند، اما زیدیه عصمت را شرط ندانسته، افضلیت را با شرط تخصیص پذیرفته و قائل به علم لدنی نیستند؛ امامیه در تعیین امام، نص قولی و فعلی و زیدیه تنها نص قولی را می­پذیرند؛ امامیه قائل به انحصار ائمه در دوازده نفرند، اما زیدیه حصر در دوازده امام را نمی­پذیرند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explication of the Theological Approaches of Imamiyya and Zaydiyya on Narrated Attributes, the Judgement on Committing a Cardinal Sin and Imamate

نویسنده [English]

  • nasrin ansarian

Al-Zahra community teacher

چکیده [English]

"Imamiyya" and "Zaydiyya" are two Shia groups that differ in some theological issues such as "narrated attributes", "judgment on committing a cardinal sin" and "Imamate". Religious educations are central, therefore, the purpose of this article is to answer this question: what is the explanation of the theological views of the Imamiyya and Zaydiyya concerning "narrated attributes", "the judgment on committing cardinal sin" and "the Imamate"? The findings of the research, which were obtained through descriptive and analytical research and using library and software resources, are: the Imamiyya, unlike some Zaydiyya, interprets Quranic verses and tradition to narrated attributes, the Imamiyya defines the great perpetrator as "believers who are immoral" and "non-believers in hell" and the Zaydiyya believe that they are "transgressive" and "immortal in hell". In Imamate, the Imamiyya believes in "scientific" and "practical" purposes, while the Zaydiyya only believes in "practical" purposes. The Imamiyya considers the qualities of the Imam as "infallibility", "excellence" and "having given knowledge", but Zaydiyya does not consider "infallibility" to be a condition, and it acknowledges "excellence" with the condition of allocation and do not believe in "given knowledge". In determining the Imam, the Imamiyya accept the "verbal" and "actual" texts, and the Zaydiyya only agree to take the "verbal" text. Moreover, the Imamiyya limits Imams to twelves imams, yet the Zaydiyya believes otherwise. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imamiyya
  • Zaydiyya
  • narrated attributes
  • judgment on committing cardinal sin
  • public imamate
  • Imamate is special
  • قرآن کریم ترجمه فولادوند، محمد مهدى، 1418 .ق، ترجمه قرآن (فولادوند)، 1 جلد، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى، چاپ سوم.
  • ابن اثیر، مبارک بن محمد، 1367 .ش، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، 5 جلد، قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ چهارم.
  • ابن ‌میثم، میثم بن علی، محقق محمد هادی یوسفی غروی، 1406 .ق، النجاة فی القیامة فی تحقیق أمر الإمامة، 1 جلد، قم: مجمع الفکر الإسلامی، چاپ اول.
  • اشعری، ابوالحسن، ترجمه محسن مؤیدی، 1362 .ش، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، 1 جلد، تهران: انتشارات امیر کبیر، بی چا.
  • حویزى، عبد على بن جمعه، 1415 .ق، تفسیر نور الثقلین، 5 جلد، قم: اسماعیلیان، چاپ چهارم.
  • راغب اصفهانى، حسین بن محمد، 1412. ق، مفردات ألفاظ القرآن، 1 جلد، بیروت: دار القلم، چاپ اول.
  • سبحانی تبریزی، جعفر، 1387 .ش، دانشنامه کلام اسلامی، 1 جلد، قم: مؤسسه امام صادق (علیه السلام)، بی چا.
  • سبحانی تبریزی، جعفر، مترجم محمد عیسی جعفری، 1378 .ش، فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، 8 جلد، قم: توحید، بی چا.
  • سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نمایندگی ولی فقیه پژوهشکده تحقیقات اسلامی، 1386.ش، فرهنگ شیعه (کلام)، 1 جلد، قم: زمزم هدایت، بی چا.
  • سلطانی، مصطفی، 1387 .ش، امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه، 1 جلد، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب، بی چا.
  • سیوطى، عبدالرحمن بن ابى‏بکر، 1404 .ق، الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، 6جلد، کتابخانه عمومى حضرت آیت الله العظمى مرعشى نجفى (ره) - ایران - قم، چاپ اول.
  • شوکانى، محمد، 1414 .ق، فتح القدیر، 6 جلد، دمشق: دار ابن کثیر، چاپ اول.
  • شهرستانی، محمد بن عبد الکریم، محقق امیر علی مهنا و علی حسن فاعور، 1415 .ق، الملل و النحل (شهرستانی)، 2 جلد، بیروت: دار المعرفة، بی چا.
  • شیخ طوسی، محمد بن محمد، 1416 .ق، محقق علی ربانی گلپایگانی، قواعد العقائد، 1 جلد، قم: حوزه علمیه قم، مرکز مدیریت، بی چا.
  • شیخ طوسی، محمد بن محمد، 1405 .ق، تلخیص المحصل، 1 جلد، بیروت: دار الاضواء، بی چا.
  • شیخ مفید، محمد بن محمد، بی تا، رسائل فى الإمامة و ذکر اغلاط العامه، 1 جلد، بی چا.
  • شیخ مفید، محمد بن محمد، محقق علی میرشریفی، ب 1414 .ق، سلسلة مؤلفات الشیخ المفید (اوائل المقالات)، 14 جلد، بیروت: دار المفید، بی چا.
  • طباطبائى، سید محمد حسین، بی تا، شیعه در اسلام، 1 جلد، دفتر انتشارات اسلامی، مؤسسه بوستان کتاب و مرکز بررسیهای اسلامی، چاپ اول.
  • طباطبایى، سید محمد حسین، 1390 .ق، المیزان فی تفسیر القرآن، 20 جلد، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
  • طبرسى، فضل بن حسن، 1372 .ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، 10 جلد، تهران: اصر خسرو، چاپ سوم.
  • علامه حلی، حسن بن یوسف، 1409 .ق، الالفین: الفارق بین الصدق والمین، 1 جلد، کویت: مکتب الالفین، بی چا.
  • فاضل مقداد، مقداد بن عبد الله، بی تا، اللوامع الإلهیة فی المباحث الکلامیة، 1 جلد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، بی چا.
  • فراهیدى، خلیل بن احمد، 1409 .ق، کتاب العین، 9 جلد، قم: نشر هجرت، چاپ دوم.
  • فرمانیان، مهدی، 1387 .ش، آشنایی با فرق تشیع، 1 جلد، قم: حوزه علمیه قم. مرکز مدیریت، بی چا.
  • فرمانیان، مهدی، نویسنده علی موسوی نژاد، 1389 .ش، درسنامه تاریخ و عقاید زیدیه، 1 جلد، قم: نشر ادیان، بی چا.
  • قاضی عبد الجبار بن احمد. طه حسین، محقق محمود محمد قاسم، مصحح ابراهیم بیومی مدکور، بی تا، المغنی فی أبواب التوحید و العدل، 20 جلد، بی جا، بی چا.
  • متوکل علی­الله، احمد بن سلیمان، مصحح حسن بن یحیی یوسفی، 1424 .ق، حقائق المعرفة فی علم الکلام، 1 جلد، صنعا: مؤسسة الإمام زید بن علی الثقافیة، بی چا.
  • مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بی تا، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)، 110 جلد، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
  • مرکز فرهنگ و معارف قرآن، 1382 .ش، دایرة المعارف قرآن کریم، 10 جلد، بوستان کتاب قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم)، چاپ سوم.
  • مشکور، محمد جواد، 1368 .ش، سیر کلام در فرق اسلام، 1 جلد، تهران: شرق، بی چا.
  • تاریخ دریافت: 10 مرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 04 مهر 1402
  • تاریخ پذیرش: 14 آذر 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 14 آذر 1401