نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• علی فقیه

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی بندرعباس، ایران، fagheh@quran.ac.ir

چکیده

یکی از مسائل مهم عصمت‌پژوهی، مسأله‌ آسیب‌شناسی مبحث دلایل عصمت است. در این پژوهش، این آسیب‌ها در سه بخش بررسی شده است: 1. برای اعتبارسنجی هر دلیل باید فقط به همان محدوده و گستره‌ای که آن دلیل متکفل اثبات آن گستره است توجه کرد؛ اما گاهی به این نکته توجه نشده است؛ همچنانکه علامه طباطبایی با اقامه دلیل "مهتدین" و دلیل "قطع عذر و اتمام حجت" صرفا در پی اثبات عصمت در دو حیطه: الف) دریافت و ابلاغ وحی؛ ب) مصونیت از معاصی است؛ اما برخی از نویسندگان معاصر بر علامه اشکال گرفته‌اند که دلیل ایشان عصمت از خطاهای عادی را پوشش نمی‌دهد. ملامهدى نراقى‏ با دلیل "حاکمیت قوه عقل نبی بر سایر قوا" و آیت‌الله سبحانی با دلیل "مخلصین" به دنبال اثبات عصمت از گناهان بوده‌اند؛ اما برخی بر ایشان اشکال عدم پوشش عصمت از خطا را گرفته‌اند. 2. نکته دوم اینکه تمسک به دلایل نقلی برای اثبات عصمت در تلقّی و ابلاغ وحی ناکارآمد و مستلزم دور باطل است؛ چراکه حجیت دلیل نقلی، خود، متوقف بر عصمت در دریافت و ابلاغ وحی است؛ اما برخی از متکلمان متقدم و متأخر با دلایل نقلی به دنبال اثبات عصمت در این حیطه بوده‌اند. 3. گاهی عدم تشخیص صحیح دلایل عصمت دیده می‌شود مثلاً دو دلیل جداگانه "جلب اعتماد" و دلیل "روی‌گردانی" یک دلیل واحد پنداشته شده و گاهی نیز دلیل "نقض غرض ارشاد مردم" با دلیل "اجتماع ضدین" اشتباه گرفته شده است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی درصدد بیان ملاحظاتی در‌این‌باره است.

کلیدواژه‌ها

• "؛ آسیب‌شناسی "؛ عصمت پژوهی"؛ نقد دلایل عصمت"؛ تمسک به دلایل نقلی"؛ عدم تشخیص صحیح دلایل عصمت"؛
• "؛ متکلمان متقدم و متأخر"

عنوان مقاله [English]

Critical studies on writings about the reasons for infallibility with regard to the approaches of some early and contemporary theologians

نویسنده [English]

• ali faghih

Ustadyar Group of Qur'anic and Hadith Studies, University of Quranic Studies, Faculty of Qur'anic Studies, Bandar Abbas, Iran, fagheh@quran.ac.ir

چکیده [English]

One of the important issues of infallibility research is the pathology of the causes of infallibility. In this research, these damages have been investigated in three parts: 1. To validate any reason, it is necessary to pay attention only to the same range and extent that reason seeks to prove that range; But sometimes this point has not been paid attention to; As Allameh Tabataba'i, with the argument of "those who have been guided" and the argument of "closing the excuse and completing the proof" only in order to prove infallibility in two areas: a) receiving and communicating revelation; b) It is immunity from sins; But some contemporary writers have criticized Allameh that his reason does not cover the infallibility of normal errors. Mulla Mahdi Naraghi with the argument of "the authority of the Prophet's intellect over other powers" and Ayatollah Sobhani with the argument of "sincerity of those who have found" sought to prove the innocence of sins; But some have taken the form of not covering innocence from error. 2. The second point is that insisting on narrative reasons to prove infallibility in receiving and communicating revelation is ineffective and requires a vicious circle; Because the authenticity of the evidence itself depends on the infallibility of receiving and communicating the revelation; But some past and contemporary theologians have sought to prove infallibility in this field with Qur'anic reasons. 3. Sometimes there is a lack of correct recognition of the reasons for guilt, for example, two separate reasons "attracting trust" and the reason "turning away" are considered as a single reason, and sometimes the reason "violation of the purpose of guiding the people" is confused with the reason "combination of two contradictory things". This research, using descriptive and analytical method, tries to express some considerations about this.

کلیدواژه‌ها [English]

• Infallibility studies
• criticism of the reasons for infallibility
• adherence to narrational reasons
• failure to correctly identify the reasons for infallibility
• early and contemporary theologians